2023_GR_00175 - Advies over het ontwerp gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 'Leidingstraat Glabbeek-Halen'

Op 23 juni 2023 heeft de Vlaamse Regering het ontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) ‘Leidingstraat Glabbeek-Halen’ voorlopig vastgesteld. De Vlaamse Regering engageert zich hiermee om voor de realisatie van een leidingstraat de noodzakelijke bestemmingswijzigingen en aanpassingen van de stedenbouwkundige voorschriften door te voeren. Het voorgenomen plan maakt de aanleg van een ondergrondse hoge druk aardgasleiding met hoge capaciteit mogelijk vanaf de transportas West-Oost ter hoogte van Glabbeek die in Halen wordt gekoppeld aan de bestaande hoofdleiding Dilsen–Lommel–Tessenderlo–Diest. Op termijn kan deze aardgasleiding ook een rol spelen in het vervoer van andere energiedragers, zoals waterstof. De aardgasleiding wordt daarop technisch voorzien.

De nieuwe aardgasleiding tussen Glabbeek en Halen komt aan verschillende behoeften tegemoet als gevolg van onder meer de toenemende elektriciteitsvraag en de nood aan flexibele productiecapaciteit, de bevoorrading voor bijkomende gasaansluitingen in Limburg, de omschakeling van laagcalorisch gas uit Nederland naar hoogcalorisch gas en de energietransitie naar een duurzame brandstofbevoorrading. Om die verschillende behoeften tijdig te kunnen invullen met het oog op de bevoorradingszekerheid van zowel aardgas als elektriciteit, wordt beoogd dat de nieuwe leiding begin 2024 in gebruik zou worden genomen. De aanleg van een aardgasleiding is reeds in voorbereiding bij Fluxys Belgium. Dit project van Fluxys vormde de eigenlijke concrete aanleiding voor dit planproces.

In de voorafgaande startnota (goedgekeurd op 17 juli 2020 – de inspraakperiode over deze startnota liep van 21 augustus tot en met 19 oktober 2020 – de stad Diest bracht hier geen advies uit) werden drie tracés voorgesteld (zie figuur hieronder met tracé West, Centraal en Oost). De tracés West en Centraal lopen beiden over het meest zuidelijke deel van het grondgebied Diest. Het tracé Oost loopt niet over het grondgebied van Diest.

Deze 3 tracés werden vervolgens grondig onderzocht en beoordeeld in het ontwerp van plan-MER. Uit deze plan-MER blijkt geen duidelijke voorkeur voor één van de tracés. De tracés werden op specifieke locaties geoptimaliseerd. Mede op basis van die beoordeling wordt geopteerd voor het oostelijk tracé. Het centrale tracé wordt, voornamelijk in de passende beoordeling, minder gunstig beoordeeld dan het westelijk en oostelijk tracé. Dit centrale tracé heeft impact op een speciale beschermingszone en kan daardoor niet als een mogelijk tracé worden gezien. Op basis van de milieubeoordeling kan geen significant verschillende beoordeling gemaakt worden van het westelijk en oostelijk tracé. Het oostelijk tracé is korter en de impact op bewoning en landbouw is beperkter dan voor het westelijk tracé.

In het voorontwerp van RUP wordt bijgevolg de voorkeur gegeven aan het oostelijke tracé. Dit tracé heeft globaal de minste impact op de ruimte en op de omgeving. Er zijn geen concrete en duidelijke argumenten die de voorkeur voor het westelijk tracé kracht bij zouden zetten. 

Het oostelijk tracé is gesitueerd op het grondgebied van de gemeenten Glabbeek, Kortenaken, Geetbets en Halen. Deze optie werd in de gevraagde en geformuleerde adviezen over het voorontwerp van RUP niet fundamenteel in vraag gesteld en blijft behouden en werd opgenomen binnen het huidig voorliggende ontwerp van RUP (in het kader van het voorontwerp RUP en het gekozen oostelijke tracé was de stad Diest geen rechtstreeks betrokken gemeente meer, de stad Diest verontschuldigde zich voor of was afwezig op de plenaire vergadering over het voorontwerp van RUP op 3 september 2021).

Met andere woorden is er door de keuze voor het oostelijk tracé in de fase van het voorontwerp nu in de fase van het ontwerp geen tracévoorstel meer op het grondgebied van Bekkevoort en Diest, zoals in de startnota dus wel het geval was. 

De doelstelling wordt in het ontwerp van gewestelijk RUP vertaald door het voorzien in een overdruk leidingstraat voor ondergrondse leidingen en een bestemming openbaar nut voor de bijhorende infrastructuur zoals (in geval van een aardgasleiding) gasstations, afsluitersknooppunten. Voor het oostelijk tracé worden de opgelegde milderende maatregelen vanuit de plan-MER vertaald in het ontwerp van gewestelijk RUP. Het gaat voornamelijk om de toepassing van aangepaste technieken op gevoelige locaties. Dit is in het bijzonder voor de omgeving van het Halens Broek en de Demervallei in Halen het geval. Daar wordt een gestuurde boring voorzien waardoor maatregelen om de overstroombaarheid van het gebied mogelijk blijven.

De noodzaak voor het blijvend gebruik van aardgas tijdens de periode van de energietransitie is in het ontwerp meer uitgewerkt ten opzichte van de startnota. De energietransitie vereist immers de verdere tijdelijke inzet van fossiele brandstoffen zoals aardgas. Op de langere termijn is deze nieuwe leiding Glabbeek Halen ook nodig. De verwachting is dat het bestaande aardgasnetwerk een belangrijke rol zal spelen in het vervoer van energiedragers zoals waterstof en groene gassen, die duurzame alternatieven zijn voor aardgas. Door de energietransitie kunnen op termijn ook andere stoffen overwogen worden. In het ontwerp van gewestelijk RUP wordt niet limitatief bepaald welke stoffen toegelaten zijn.

Er zijn voor dit specifieke planvoornemen geen programma-alternatieven. De doelstelling van het gewestelijk RUP is het planologisch reserveren van ruimte voor een leidingstraat voor ondergrondse leidingen, waarbij wordt gedacht aan: 

• Korte termijn: een aardgasleiding ten behoeve energiebevoorrading en versterking van het aardgasnet in regio Limburg; 
• Lange termijn: leidingen voor groene gassen, welke kunnen kaderen in de energiebevoorrading en de behoefte om over te schakelen van fossiele gassen naar groene alternatieven. Hier zijn nog verschillende opties mogelijk, bijv.: waterstofleiding, biomethaanleiding, …

Het ontwerp van gewestelijk RUP voorziet in het juridisch-planologische kader voor het realiseren van deze projecten. Het ontwerp van gewestelijk RUP en het geïntegreerde milieueffectenonderzoek (plan-MER) behandelt bijgevolg de planologische reservatie van een tracé voor de leidingstraat.

Voor de realisatie van één of meerdere leidingen is na de opmaak van het gewestelijk RUP nog een traject noodzakelijk voor het bekomen van een omgevingsvergunning. In dat kader gebeurt opnieuw een milieubeoordeling in een project-MER.

In uitvoering van artikel 2.2.10. van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) heeft de dienst Ruimtelijke Ordening van het Departement Omgeving, in opdracht van de Vlaamse Regering, een adviesvraag over dit ontwerp van gewestelijk RUP en het bijhorende plan-MER ontvangen. Dit advies wordt gevraagd aan de gemeenteraad van Diest als aangrenzende gemeente van de gemeente Halen waarvan het RUP delen van hun grondgebied beslaat. De Vlaamse Regering zal pas een definitieve beslissing over het plan nemen na een openbaar onderzoek. Het openbaar onderzoek loopt van 22 augustus 2023 tot en met 20 oktober 2023, het plan ligt ter inzage bij de betrokken gemeenten en online. Tijdens het openbaar onderzoek kan iedereen het plan inkijken en er opmerkingen over formuleren. Het schriftelijke advies kan uitgebracht worden voor 21 oktober 2023. Als die termijn wordt overschreden, kan aan de adviesvereiste worden voorbijgegaan.

Het decreet van 5 april 1995 over de algemene bepalingen inzake milieubeleid (DABM)

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) van 15 mei 2009 en latere wijzigingen en haar uitvoeringsbesluiten, in het bijzonder afdeling 2 artikel 2.2.10

Het besluit van de Vlaamse regering van 23 september 1997 over de definitieve vaststelling van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV) en het besluit van de Vlaamse regering van 12 december 2003 en 17 december 2010 over de definitieve vaststelling van een herziening van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen

Het besluit van de Vlaamse regering van 20 juli 2018 over de goedkeuring van de strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV)

Het besluit van de Vlaamse regering van 9 december 2019 over definitieve goedkeuring van het Vlaamse energie- en klimaatplan 2021-2030

De beleidsnota 2019-2024 ‘Mobiliteit en Openbare werken’

Het besluit van de Vlaamse Regering van 17 juli 2020 over de goedkeuring van de startnota voor de opmaak van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘Leidingstraat Glabbeek – Halen’