Het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad van 25 februari 2019: artikel 4
De Europese richtlijn 2018/2001 van het Europees parlement en de Raad van 11 december 2018 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen, in het bijzonder artikel 22 dat aangeeft dat bij de planning van de benodigde infrastructuur voor hernieuwbare energieproductie rekening moet worden gehouden met beleidsmaatregelen die verband houden met de deelname van diegenen die door de projecten worden geraakt, in het bijzonder de plaatselijke bevolking en dat de lidstaten deze richtlijn in werking moeten doen treden uiterlijk op 30 juni 2021
Decreet lokaal bestuur artikel 27 §1 over het verbod om deel te nemen aan de bespreking en stemming van aangelegenheden waarbij men een rechtstreeks belang heeft
Door het ondertekenen van het Burgemeesterconvenant en de goedkeuring van het Klimaatplan engageert stad Diest zich om de CO2 te verminderen. Het zou ook een logisch vervolg zijn op de LICHT-werking die stad Diest heeft getekend en waarin toch duidelijk in artikel 3 wordt aangegeven dat “De stad Diest wil voor nieuwe projecten rond hernieuwbare energie op het grondgebied van de stad en op eigendommen van de stad nagaan of participatie (van burgers, lokale overheid, instellingen, organisaties en bedrijven) via coöperaties, welke de ICA-principes (International Coöperatieve Alliance) respecteren, mogelijk is.”
Om deze doelstelling te behalen, moeten er naast het drastisch verlagen van de energievraag ook maatregelen genomen worden om de energie die we nodig hebben zo duurzaam mogelijk op te wekken via hernieuwbare energiebronnen.
Binnen het verhaal van hernieuwbare energie is het belangrijk om burgers mee te krijgen. Vaak is het probleem dat mensen enkel de lasten ervaren bij omvangrijke projecten rond het opwekken van hernieuwbare energie, bij voorbeeld de bezorgdheid over de impact van windmolenprojecten op hun woonkwaliteit.
Door voor de burgers niet alleen de nadelen (lasten), maar ook de voordelen (lusten) te koppelen aan projecten rond hernieuwbare energie kunnen we het maatschappelijk draagvlak verhogen.
Via burgercoöperaties voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie, een zogenaamde ‘REScoop’ (Renewable Energy Sources cooperative), kunnen burgers naast de lasten ook de lusten ervaren van omvangrijke duurzame energie investeringen.
Een burgercoöperatie erkend door REScoop maakt het mogelijk dat hernieuwbare energieopwekking in handen van de lokale bevolking blijft. Zo’n erkende burgercoöperatie werkt bovendien op basis van de hierboven vermelde 7 ICA-principes. Door deze principes te hanteren kunnen de burgers als aandeelhouder mee hernieuwbare energie oogsten, mee inspraak hebben, mee bepalen naar wie, tegen welke prijs en wat er met de winst gebeurt.
Lokale overheden kunnen een krachtig signaal geven via een gemeenteraadsbeslissing waarin voor de bouw van omvangrijke hernieuwbare energieprojecten, en zeker op publieke en semi-publieke plaatsen maar ook op private plaatsen gestreefd wordt naar 50% burgerparticipatie.
Als blijkt dat burgercoöperaties geen interesse vertonen, kan dit uiteraard niet de enige aanleiding zijn om het beoogde project niet te laten plaatsvinden.
Een meerderheid aan gemeenten in België gaven reeds dit signaal. Met dit besluit sluit de stad Diest zich daarbij aan. Zie de kaart van België onderaan dit agendapunt met overzicht lokale regelgeving (gemeenten in het blauw) gemeten zomer 2020. Ondertussen zijn daar nog vele gemeenten bijgekomen, waarbij Zoersel bijvoorbeeld één van de laatsten is vorige maand: https://www.hln.be/zoersel/zoersel-streeft-naar-meer-participatie-van-burgers-in-projecten-hernieuwbare-energie-niet-alleen-nadelen-maar-ook-voordelen~a8c1505d/
De gemeenteraad bevestigt het belang van burgerparticipatie bij grootschalige hernieuwbare energieprojecten (zon, wind, water,…) om lokale natuurlijke rijkdom voor iedereen toegankelijk te maken en een draagvlak te creëren bij de plaatselijke bevolking. Daartoe ondersteunt stad Diest de rechtstreekse participatie via burgercoöperaties, die de ICA-principes respecteren, bij nieuwe hernieuwbare energieprojecten, tenzij het project uitsluitend productie voor eigen gebruik voorziet.
Op het grondgebied van de stad Diest streven we naar een rechtstreekse participatie van 50% burgerparticipatie via burgercoöperaties, die de ICA-principes respecteren, voor alle hernieuwbare energieprojecten die niet uitsluitend voor eigen energieverbruik worden opgericht.
Bij nieuwe energieprojecten op gronden eigendom van de gemeente worden in de aanbestedingsprocedure minstens 30% van de gunningspunten ingezet op het gunningscriterium ‘percentage aanbieden lokale financiële participatie’ en worden ook volgende kwantitatieve en kwalitatieve gunningscriteria opgenomen:
- opzetten van een informatie- en communicatiecampagne door de bouwheer of exploitant voor, tijdens en na het energieproject
- aanbieden van overige tegemoetkomingen door de bouwheer of exploitant, zoals het engagement of financieren van rationeel energiegebruik en/of hernieuwbare energieprojecten in de gemeente of de directe omgeving
- opgeven van twee referenties van gelijkaardige projecten, waarbij o.a. informatie, communicatie, en financiële participatie werden uitgewerkt en gerealiseerd.
Voor nieuwe hernieuwbare energieprojecten op gronden van semipublieke rechtspersonen – zoals gedefinieerd door de Vlaamse overheid in artikel 1.2, eerste lid, 21° van het decreet Grond en Pandenbeleid- en op publieke gronden die geen eigendom zijn van de gemeente, wordt een kader geschapen dat uitgaat van minstens 50% rechtstreekse participatie via burgercoöperaties en dat de gunningscriteria van artikel 3 van dit besluit zo maximaal mogelijk toepast.
§1. Wanneer blijkt dat onvoldoende burgerparticipatie mogelijk is, dit praktisch onmogelijk blijkt of dat de burgercoöperaties geen interesse hebben, kan dit geen belemmeringsgrond vormen om het dossier definitief te blokkeren.
§2. De initiatiefnemer van de hernieuwbare energieprojecten kan de lokale overheid nooit verantwoordelijk stellen voor het niet halen van de streefnorm van 50%, of eisen dat de lokale overheid dan mee het project financiert.
Een afschrift van deze beslissing wordt bezorgd aan de provincie Vlaams-Brabant, REScoop Vlaanderen, Fluvius en Interleuven.